Το μέλλον είναι τώρα- Έξι άνθρωποι των τεχνών μας μιλούν

“Η πραγματική γενναιοδωρία προς το μέλλον έγκειται στο να τα δίνουμε όλα στο παρόν”, αναφέρει ο Γάλλος συγγραφέας Albert Camus. Ένα μόλις μήνα μετά το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου, όπου οι πολίτες της χώρας ψήφισαν υπέρ του “ΟΧΙ” στα μέτρα των “θεσμών” και  με ένα νέο μνημόνιο να βρίσκεται προ των πυλών, έξι άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων σχολιάζουν το πώς βλέπουν το μέλλον, με τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις να μεταβάλλονται με ρυθμούς ιλιγγιώδους ταχύτητας.

Ο τραγουδοποιός Μιχάλης Τσαντίλας εκφράζει την απαισιοδοξία του, φανερά απογοητευμένος με τα τεκταινόμενα, ενώ αναδεικνύει τις δύο επιλογές, που κατά τη γνώμη του, έχει αυτή τη στιγμή η Ευρωζώνη. “Παρότι συνήθως δηλώνω αισιόδοξος, δεν είμαι πια. Κι αυτό γιατί δεν βλέπω κάποια προοπτική στη συνέχιση της πολιτικής που ακολουθείται τα τελευταία χρόνια. Πράγματι, η ασύντακτη έξοδος από την ευρωζώνη σε αυτό το σημείο θα ήταν καταστροφή. Όμως, η ανυπαρξία εναλλακτικού σχεδίου χρεώνεται και αυτή στην πολιτική ηγεσία, η οποία πλέον θα φροντίσει να μας σερβίρει ένα νέο "There Is No Alternative" δόγμα, για να μας πείσει ότι πρέπει να ακολουθήσουμε τις επιλογές της. Όπως το βλέπω, η Ευρωζώνη έχει δύο επιλογές: είτε να παραμείνει ως έχει και να αυτοδιαλυθεί, είτε να προχωρήσει σε περισσότερη ολοκλήρωση και να συντρίψει ακόμα περισσότερο τους ασθενέστερους. Μακάρι να κάνω λάθος.”

Για τη “βίαιη δολοφονία των ιδεών και της μνήμης”, κάνει λόγο η τραγουδοποιός Δανάη Παναγιωτοπούλου, χαρακτηρίζοντας το μέλλον της χώρας “ζοφερό”. “Η οδός πολιτικής επιβίωσης, όπως χαράχθηκε από τις Βρυξέλλες, είναι η βίαιη δολοφονία των ιδεών και της μνήμης. Στην κοινωνία αυτό, ιδιαίτερα μετά το δημοψήφισμα, θέλει πολλές εξαγορές και πολλή καταστολή για να επιτευχθεί”.

Από την άλλη τη μη προσαρμοστικότητα και τη συζήτηση προτείνει ο τραγουδοποιός Δημήτρης Αρναούτης, αναφέροντας την έλλειψη παιδείας ως μία ακόμα πτυχή του προβλήματος: “Ως καλλιτέχνης λειτουργώ πιο πολύ σαν ακροατής, ως πολίτης, σαν παρατηρητής. Παρατηρώ λοιπόν πως οι Έλληνες είναι διχασμένοι, ούτως ή αλλιώς, από πολύ πιο πριν. Τώρα απλά τους βάλαν και την επίσημη ταμπέλα. Το πρόσφατο "Όχι-Ναι" είναι η απόδειξη γι' αυτό. Οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν πως η νεολαία της Ελλάδας έχει σχεδόν μηδαμινή παιδεία και πολύ ύπουλα την έχει οπλίσει έτσι ώστε να αλληλοσφαχθεί μεταξύ της. Αν φοβάμαι έναν πόλεμο, φοβάμαι πιο πολύ τον εμφύλιο.  Τον φόβο του καθενός για το μακροπρόθεσμο μέλλον των όλων, τον μεταφράζω ως φόβο του καθενός για το άμεσο μέλλον του καθενός. Η μνήμη στον σύγχρονο Έλληνα λειτουργεί είτε ως αλαζονεία (μέσω αρχαίων προγόνων) είτε ως προσωπική-βιωματική. Αυτό λοιπόν που προβλέπω είναι πως σύντομα θα ξεχαστεί απ' την πλειοψηφία η πρόσφατη-πρόσκαιρη-ξαφνική κοινωνική-εθνική συνείδηση που προπαγανδιστικά φυτέψαν στα μυαλά οι σύμμαχοι των συμφερόντων της Ευρώπης, και όπως έχουμε συνηθίσει, να προσαρμοστούμε στο "μη χείρον βέλτιστον". Ως, αποδεδειγμένα, απροσάρμοστος, προτείνω την μη-προσαρμοστικότητα, λιγότερη αλαζονεία κι αυταπάτη, και περισσότερη συζήτηση με τους γύρω, με το αληθινό παρελθόν και κυρίως με τους άλλους εαυτούς που εμπεριέχουμε.”

Ο ιστορικός και σκιτσογράφος Γιάννης Αντωνόπουλος, γνωστός και με το καλλιτεχνικό όνομα John Antono, εκφράζει τις αμφιβολίες του για το μέλλον, ενώ παράλληλα θεωρεί ως μοναδική ελπίδα τη “δημοκρατική ριζοσπαστικοποίηση” της κοινωνίας . “Δυστυχώς το βάθεμα της κρίσης, κρίσης βαθιά πολιτικής και αξιακής, και λιγότερο οικονομικής δεν με αφήνει να ατενίζω αισιόδοξα το μέλλον. Μετά από 5 χρόνια ύφεσης, η ελληνική κοινωνία όχι μόνο δεν εξέρχεται, αλλά απεναντίας βυθίζεται ολοένα και περισσότερο σε μια παρανοϊκή περιδίνηση που δεν της επιτρέπει να στοχαστεί και να σχεδιάσει μια διαφορετική πορεία μακριά από νεοφιλελεύθερα διλήμματα. Τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων κλόνισαν ορισμένες αυταπάτες, καταδεικνύοντας και στους πιο αφελείς τον έντονα αντιδημοκρατικό και αυταρχικό χαρακτήρα του σημερινού -υπό γερμανική ηγεμονία- ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Μοναδική ελπίδα η δημοκρατική ριζοσπαστικοποίηση ενός μεγάλου κομματιού της κοινωνίας, που έχει άρει την εμπιστοσύνη του στη λογική της ανάθεσης και διεκδικεί έναν άλλο δρόμο, πέρα από δοκιμασμένα σχήματα, τρομολαγνικά σενάρια και εκβιασμούς.”

 O ηθοποιός και ραδιοφωνικός παραγωγός στο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, Νίκος Αϊβαλής, απαντά λακωνικά και με χιούμορ στην ερώτηση δηλώνοντας ότι βλέπει το μέλλον “water melon!”, ενώ παραμένει αισιόδοξος. Και δεν είναι ο μόνος.

Η απάντηση στη λύση του “μύθου” έρχεται μετά από μία συζήτηση με τη χορογράφο Πωλίνα Κρεμαστά και τον σκηνοθέτη Ορέστη Τάτση, στο παραδοσιακό καφενείο “Μουριά” στα Εξάρχεια. “Παρ'όλες τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις, θα πρέπει να βλέπουμε το μέλλον με αισιοδοξία, κι αν δεν υπάρχει κάπου εκεί έξω η αισιοδοξία, τότε πρέπει να την εφεύρουμε. Ξεκινώντας πρώτα από το ατομικό πρέπει άμεσα να περάσουμε σε συζητήσεις σε καφενεία, στέκια  και άλλους χώρους συλλογικής έκφρασης. Μπορούμε να εστιάσουμε στα πραγματικά θέλω της κοινωνίας μας και να οδηγηθούμε σε απαντήσεις που θα δώσουμε από τα κάτω χωρίς διαμεσολαβητές. Είναι παγίδα το να σταματήσουμε να πράττουμε  συλλογικά τόσο ενάντια στο κυρίαρχο σύστημα όσο κι ενάντια στις λογικές της εκπροσώπησης, αναζητώντας μεσσίες. Τη δεδομένη στιγμή, η Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα η Ευρώπη των "μνημονίων" δε μας αντιπροσωπεύουν. Η κυριαρχία του οικονομισμού στις δυτικές κοινωνίες απαιτεί αντίσταση  κι η απάντηση βρίσκεται στην κοινωνική και αλληλέγγυα  οικονομία.  Όσο υπάρχουν συλλογικότητες, συνεργατικά εγχειρήματα, μικρές ομάδες ή μεγαλύτερες, που δρουν ή πράττουν με έναν τρόπο αμεσοδημοκρατικό κι οριζόντιο, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι…”, επισημαίνει το καλλιτεχνικό δίδυμο.

Κάποιοι βλέπουν το μέλλον με αισιοδοξία. Κάποιοι άλλοι είναι επιφυλακτικοί και απαισιόδοξοι. Ίσως πραγματικά η επιστροφή στις βάσεις μας και τις ατομικές προσπάθειες, που ανάγονται σε συλλογικές να είναι η καλύτερη απάντηση για το πώς οφείλουμε να βλέπουμε το μέλλον, εστιάζοντας στο τώρα. Πάντως το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να στηρίζουμε το μέλλον μας και να εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στα πολιτικά πρόσωπα που κυβερνούν. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε δεν είναι απλά να αντιδρούμε αλλά να δρούμε. Χωρίς τη δράση, η οποιαδήποτε αντίδραση δεν έχει καμία ουσία, καθώς στηρίζεται σε σαθρές βάσεις που καλώς ή κακώς δεν αποδομούνται. Η συλλογική δράση ενδείκνυται ως η καλύτερη αντίδραση ενάντια σε οποιαδήποτε μορφής κρίση.